Posle relativno kratkog razdoblja koje se meri u decenijama a ne vekovima, intenzivna primena mineralnih đubriva zakratko povećava prinose useva ali – ako se ona primenjuje bez korišćenja organskih đubriva ili u intenzivnim dozama – dolazi do strukturnog propadanja zemljišta i opadanja njegove plodnosti.


Studija o acidifikaciji zemljišta, koju su na Tatrama u Slovačkoj sproveli stručnjaci Slovačke akademije nauka i Univerziteta Kolorado, ukazuje šta se može desiti kada azotni depozit u zemljištu pređe određeni nivo – što se može očekivati i u delovima Evrope do 2050-te godine.Regioni severne Evrope i istočnog dela SAD već se nalaze na pola puta u procesu acidifikacije zemljišta.



Do povećanja nivoa azotnog taloga u plodnom zemljištu dolazi prvenstveno od industrije i od poljoprivrede (primene azotnog mineralnog đubriva u dužem periodu) što može da dovede do toksičnog nivoa acidifikacije i značajnog opadanja plodnosti zemljišta kao i do oticanja kiselina i toksičnih metala u površinske vode – navodi se u ovoj studiji objavljenoj u časopisu Nature Geoscience. Obnova ovako zagađenog zemljišta može se očekivati samo u geološkom vremenu (dugom vremenskom periodu) pa se zato plodno zemljište računa u neobnovljive prirodne resurse.


Više na:https://www.sciencedaily.com/



Navedeno istraživanje je samo jedno u nizu istraživanja koja ukazuju na neodrživost moderne Industrijske poljoprivrede usmerene na dostizanje što većih prinosa (i profita) uz isključivu upotrebu mineralnih đubriva. Posle relativno kratkog razdoblja koje se meri u decenijama a ne vekovima, intenzivna primena mineralnih đubriva za kratko povećava prinose useva ali – ako se ona primenjuju bez korišćenja organskih đubriva ili u intenzivnim dozama – dolazi do strukturnog propadanja zemljišta i opadanja njegove plodnosti.


Istraživanja u Americi ukazuju i na proces erozije zemljišta vetrom i “stanjivanje” sloja plodnog zemljišta – do kog dolazi iz istih razloga. Intenzivna primena mineralnih đubriva (bez dodatka organskog) dovodi do “spaljivanja” površinskog sloja zemljišta (top soil), kako to kažu farmeri, zato što mineralno, hemijsko đubrivo razara biofloru zemlje koja povezuje njene čestice pa se zato površinski sloj pretvara u prašinu koju vetar lako raznosi.Sve ovo ukazuje na neophodnost uvođenja organske, ekološke poljoprivrede, čak i ako se zanemare dalja poskupljenja mineralnih đubriva i značaj zdrave hrane.


Organska poljoprivreda značajno može da poboljša plodnost i bolje zdravlje zemljišta kao i da smanji troškove proizvodnih imputa. Ovo se posebno odnosi na smanjivanje upotrebe mineralnih đubriva i njihovu zamenu sadnjom određenih vrsta useva u plodoredu ili u kombinaciji sa glavnim usevima: detelina na primer, kao i sadnja (u međuredovima glavnih useva) pasulja i boranije – koji uzimaju azot iz vazduha i talože ga u korenu, odnosno u zemljištu – mogu značajno da umanje potrebu za azotnim mineralnim đubrivom i da sačuvaju zdravo zemljište.


Održiva poljoprivreda traži i uspostavljanje boljeg balansa između stočarske i ratarske proizvodnje. Ovo je povezano sa stanjem stočarstva kod nas pa bi zato trebalo ukloniti negativnu ocenu “svaštarenja” kod malih gazdinstava. Osim za proizvodnju mesa, stočarska proizvodnja je značajna i zbog proizvodnje odnosno korišćenja odležanog stajnjaka, kao i svinjskog i živinskog đubriva (đubrivo od nepreživara sadrži dosta fosfora) – što je zapravo jedini put za organsku proizvodnju hrane i za dugoročno očuvanje plodnosti zemljišta.


Osnovni cilj održive poljoprivrede je da proizvodnjom hrane ujedno sačuva i poveća plodnost zemljišta a ne da dovode do njegove degradacije.




Ratko Karolić